Decyzje administracyjne

Decyzje administracyjne są jednym z podstawowych narzędzi, za pomocą których organy administracji publicznej wykonują swoje zadania i podejmują działania mające wpływ na obywateli. Wydawanie decyzji administracyjnych jest istotnym elementem funkcjonowania państwa i wpływa na życie każdego z nas, gdyż dotyczą one szerokiego zakresu spraw, takich jak np. przyznawanie różnych świadczeń, wydawanie pozwoleń czy licencji. Ale czym tak właściwie są decyzje administracyjne i jak przebiega ich proces wydawania?

Czym jest decyzja administracyjna?
Decyzja administracyjna to akt prawny wydawany przez organ administracji publicznej, który rozstrzyga konkretne sprawy w indywidualnych przypadkach, czyli dotyczące konkretnego obywatela lub podmiotu. Zasadniczo jest to decyzja, która wprowadza określone skutki prawne, takie jak przyznanie prawa, nakłada
obowiązki lub wyznacza jakieś uprawnienia na osobę, która wystąpiła o rozstrzygnięcie. Decyzje administracyjne są stosowane przez różne organy administracji publicznej, zarówno na poziomie centralnym, jak i samorządowym. Mogą one dotyczyć rozmaitych obszarów życia, takich jak: sprawy podatkowe, wydawanie pozwoleń (np. na budowę) czy decyzje o przyznaniu świadczeń socjalnych.

Elementy decyzji administracyjnej.
Zgodnie z Art. 107 § 1. ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego decyzja administracyjna powinna zawierać:
1. oznaczenie organu administracji publicznej;
2. datę wydania;
3. oznaczenie strony lub stron;
4. powołanie podstawy prawnej;
5. rozstrzygnięcie;
6. uzasadnienie faktyczne i prawne;
7. pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie oraz o prawie do zrzeczenia się odwołania i
skutkach zrzeczenia się odwołania;
8. podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego pracownika organu upoważnionego do wydania decyzji, a jeżeli decyzja wydana została w formie dokumentu elektronicznego – kwalifikowany podpis elektroniczny;
9. w przypadku decyzji, w stosunku do której może być wniesione powództwo do sądu powszechnego, sprzeciw od decyzji lub skarga do sądu administracyjnego – pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa, sprzeciwu od decyzji lub skargi oraz wysokości opłaty od powództwa lub wpisu od skargi lub sprzeciwu od decyzji, jeżeli mają one charakter stały, albo podstawie do wyliczenia opłaty lub wpisu o charakterze stosunkowym, a także możliwości ubiegania się przez stronę o zwolnienie od kosztów albo przyznanie prawa pomocy.

Rodzaje decyzji administracyjnych.
Wyróżniamy kilka podziałów rodzajów decyzji administracyjnych.

Jednym z nich jest podział na:

• decyzje merytoryczne - zawierające ostateczne rozstrzygnięcie, określające jasno prawa i obowiązki adresata decyzji, czyli strony.
• decyzje niemerytoryczne – w inny sposób rozwiązujące sprawę w danej instancji.

Innym podział, związany z treścią art. 16 Kodeksu postępowania administracyjnego to podział na:
 

• decyzje ostateczne, zgodnie z zapisami wskazanego wyżej artykułu, decyzje, od których nie służy odwołanie w standardowym administracyjnym toku instancji lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, są ostateczne. Oznacza to, że nie można zaskarżyć ich do sądu, ponieważ są prawomocne. Ich uchylenie lub zmiana, a także stwierdzenie nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie lub ustawach szczególnych.
• decyzje nieostateczne, to takie, od których możemy wnieść odwołanie. Decyzje mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem.

Wyróżniamy także podział na:

• decyzje pełne i częściowe – to odpowiednio decyzje rozstrzygające sprawę w całości lub części. Decyzja częściowa nie kończy postępowania w sprawie nawet jeżeli stała się ostateczna;
•  decyzje prawomocne i nieprawomocne – decyzje prawomocne to decyzje ostateczne, których nie można zaskarżyć do sądu, z kolei decyzje nieprawomocne to decyzje, które można jeszcze zaskarżyć.

Jak są wydawane decyzje administracyjne?
Proces wydawania decyzji administracyjnej składa się z kilku etapów. Każdy z nich musi być przeprowadzony zgodnie z określonymi zasadami prawa, aby decyzja była ważna i skuteczna.
Poniżej przedstawiam te etapy:

1. Inicjacja sprawy
Wydanie decyzji administracyjnej zawsze zaczyna się od inicjatywy jednej ze stron. W praktyce oznacza to, że osoba lub podmiot, który chce, aby administracja publiczna podjęła decyzję, musi złożyć odpowiedni wniosek lub zgłoszenie. W zależności od sprawy, inicjatywa może wynikać także z obowiązku organu administracyjnego.

2. Zbieranie dowodów i wyjaśnień
Po złożeniu wniosku, organ administracyjny przeprowadza postępowanie, w którym zbiera dowody i wyjaśnienia niezbędne do podjęcia decyzji. W tym etapie strony mają możliwość przedstawienia swoich argumentów, dowodów a także wyrażenia swojego stanowiska. Organ administracyjny ma obowiązek dokładnie zbadać sprawę, co może obejmować przeprowadzanie czynności, takich jak np. analiza
dokumentów.

3. Obiektywizm interesów
Podczas wydawania decyzji administracyjnej organ musi wyważyć interesy stron, czyli przede wszystkim interes publiczny i interes indywidualny obywatela lub podmiotu. W niektórych przypadkach, np. gdy decyzja wiąże się z nałożeniem kar, organ musi również kierować się zasadą proporcjonalności, aby decyzja nie była zbyt surowa w stosunku do wykroczenia.

4. Wydanie decyzji
Po przeanalizowaniu sprawy i wszystkich zebranych dowodów organ administracyjny wydaje decyzję.
Powinna ona zawierać:
• Opis stanu faktycznego, na podstawie którego podjęto decyzję,
• Uzasadnienie, w którym organ wyjaśnia, dlaczego podjął taką decyzję,
• Rozstrzygnięcie, czyli konkretne postanowienie – przyznanie prawa, obowiązku, nałożenie kary, czy też inne działanie w zależności od charakteru sprawy.

5. Doręczenie decyzji
Po wydaniu decyzji administracyjnej organ ma obowiązek doręczyć ją stronom postępowania. Zgodnie z przepisami prawa, doręczenie odbywa się na piśmie, a decyzja staje się ostateczna i wykonalna po upływie określonego czasu, chyba że strona zdecyduje się na odwołanie.

Przepisy kodeksu administracyjnego wskazują następujące formy doręczenia decyzji administracyjnej:
• doręczenie zwykłe, gdzie odbiór przesyłki potwierdza sam adresat,
• doręczenie za pokwitowaniem zastępczym, gdzie odbiorca uchyla się od pokwitowania;
• doręczenie dorosłemu bądź sąsiadowi pod warunkiem, że podejmą się oni przekazania pisma adresatowi.

6. Możliwość odwołania
Podstawą prawną do odwołania się od decyzji administracyjnej w Polsce jest Kodeks postępowania
administracyjnego (k.p.a.), a konkretnie art. 127–138.
Zgodnie z art. 127 § 1 k.p.a., od decyzji wydanej w pierwszej instancji służy odwołanie do organu wyższego stopnia, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Odwołanie można wnieść w terminie 14 dni od doręczenia decyzji stronie.
W odwołaniu należy wskazać:
• dane strony odwołującej się,
• oznaczenie decyzji, od której się odwołujemy,
• zarzuty wobec decyzji,
• uzasadnienie,
• żądanie (np. uchylenie decyzji, jej zmiana).
Złożenie odwołania powoduje, że decyzja nie staje się ostateczna, a organ wyższego stopnia musi ponownie rozpatrzyć sprawę. Jeśli decyzja w drugiej instancji nadal nie będzie satysfakcjonująca, można złożyć skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na podstawie art. 50 i 52 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Decyzje administracyjne to istotny element w funkcjonowaniu administracji publicznej. Dzięki nim organy administracyjne podejmują działania, które mają wpływ na życie obywateli i regulują różnorodne aspekty życia społecznego i gospodarczego. Proces wydawania decyzji jest skrupulatny i podlega ścisłym procedurom, które mają zapewnić, że każda decyzja jest oparta na faktach i przepisach prawnych. Warto również pamiętać, że osoby, które nie zgadzają się z decyzją administracyjną, mają prawo do odwołania się i skorzystania z pomocy sądów administracyjnych.

Autorka: Justyna Borowicz