Głos w obronie praw i wolności kobiet w Afganistanie

Mówiąc o sytuacji kobiet w Afganistanie, należy najpierw wyjaśnić, czym tak naprawdę są prawa człowieka. Prawa człowieka to uniwersalne, niezbywalne zasady i wolności, które przysługują każdej osobie, niezależnie od jej pochodzenia, płci, wyznania czy statusu społecznego. Zostały one zapisane w międzynarodowych dokumentach, takich jak Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (1948), która kładzie szczególny nacisk na równość, wolność od dyskryminacji, prawo do edukacji, pracy, a także do bezpieczeństwa i swobody wypowiedzi.
Po przejęciu władzy przez talibów w sierpniu 2021 roku sytuacja kobiet w Afganistanie pogorszyła się w dramatyczny sposób. Ich prawa zostały znacząco ograniczone, a życie codzienne stało się nieustanną walką o podstawowe wolności. Pomimo początkowych zapewnień talibów o umiarkowanym podejściu do rządzenia, wprowadzili oni drakońskie restrykcje, które niemal całkowicie wykluczają kobiety z życia publicznego i społecznego.

Wprowadzone zakazy obejmują między innymi:
-W 2022 roku wprowadzono zakaz edukacji dla dziewcząt i kobiet, zamykając uniwersytety dla kobiet. Decyzja ta oznaczała całkowite odebranie im prawa do edukacji, które jest fundamentalnym prawem człowieka oraz podstawą równości i rozwoju społecznego. Brak dostępu do edukacji pogłębia ubóstwo i zależność, ograniczając możliwości rozwoju zarówno jednostek, jak i całego społeczeństwa.
-Kobiety zostały również ograniczone na rynku pracy. W wielu sektorach pracy zostały zwolnione, co powoduje odebranie im możliwość niezależności finansowej. Kobiety mogą pracować jedynie w wybranych zawodach, takich jak pielęgniarki czy nauczycielki w szkołach dla dziewcząt (o ile takie szkoły w ogóle funkcjonują).
-Zmuszone zostały do noszenia burki – tradycyjnego stroju zakrywającego całe ciało, łącznie z twarzą. Dodatkowo, bez towarzyszącego męskiego opiekuna z rodziny (tzw. mahrama), nie mogą przemieszczać się na większe odległości. W praktyce oznacza to odcięcie ich od życia publicznego i zamknięcie w domach.
-Całkowicie wykluczone zostały także z funkcji publicznych i politycznych. Talibowie rozwiązali instytucje zajmujące się ochroną praw kobiet, w tym Ministerstwo do Spraw Kobiet, zastępując je organami promującymi ultrakonserwatywne interpretacje prawa islamskiego.
-Znacznie wzrosła liczba przymusowych małżeństw, w szczególności dotyczy to młodych dziewcząt. Natomiast kobiety, które nie podporządkują się nałożonym restrykcjom, narażone są na surowe kary, takie jak publiczne chłosty, więzienie, a nawet egzekucje. Talibowie praktycznie uniemożliwiają kobietom dochodzenie sprawiedliwości w przypadkach przemocy domowej czy seksualnej.
-Reaktywowano Ministerstwo Promocji Cnoty i Zapobiegania Występkom, które egzekwuje restrykcyjne zasady życia codziennego zgodnie z interpretacją szariatu* narzuconą przez talibów. Jak już wyżej zostało wspomniano wprowadzono publiczne kary, takie jak chłosty i egzekucje, mające na celu zastraszenie społeczeństwa.
-Pojawiły się również większe trudności w dostępie do opieki zdrowotnej, co prowadzi do wzrostu śmiertelności okołoporodowej i kryzysu zdrowotnego w kraju.
Społeczność międzynarodowa potępiła działania talibów, lecz reakcje pozostają ograniczone.

Organizacje takie jak Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ), Amnesty International czy Human Rights Watch apelują do ochrony praw kobiet w Afganistanie, jednak brak efektywnych mechanizmów nacisku ogranicza ich wpływ. Ograniczenia nałożone na kobiety przez talibów są jednym z najbardziej drastycznych przykładów łamania praw człowieka we współczesnym świecie. Wykluczając je z edukacji, pracy i życia publicznego, talibowie nie tylko odbierają im podstawowe wolności, ale również cofają cały kraj o dekady w rozwoju społecznym i gospodarczym. Walka o prawa kobiet w Afganistanie to kluczowe wyzwanie, które wymaga zdecydowanych działań, by dać im nadzieję na lepszą przyszłość.

* szariat- muzułmańskie prawo określające normy i zasady, których powinien przestrzegać każdy wyznawca Allaha.

Autorka: Dagmara Rzepka
Redakcja: Karina Purgal, Gabriela Krymska