KOCHA, CZY NIE KOCHA?

łac. intercisio 'rozcięcie'

W świecie, który nieustannie biegnie do przodu, zaobserwować możemy pewne niezmieniające się stereotypy dotyczące intercyzy, a konkretniej umowy majątkowej małżeńskiej, która ma swoje specjalne miejsce w Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym w artykule 47, i brzmi następująco:
§ 1. Małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć, albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa.
§ 2. Umowa majątkowa małżeńska może być zmieniona albo rozwiązana. W razie jej rozwiązania w czasie trwania małżeństwa powstaje między małżonkami wspólność ustawowa, chyba że strony postanowiły inaczej.

Mająca swoich zwolenników, jak i przeciwników, intercyza jest zjawiskiem, które na samą myśl budzi wiele kontrowersji. Jednak, jak się okazuje, nie zawsze oznacza to, o czym każdy z nas myśli - ustawowa wspólność majątkowa wcale nie musi być ograniczona. Jak wskazuje nam § 1 wyżej wymienionego przepisu, możemy wyróżnić kilka rodzajów umowy majątkowej małżeńskiej, a dokładniej cztery:
⬷ Intercyza rozszerzająca małżeńską wspólność ustawową
⬷ Intercyza ograniczająca małżeńską wspólność ustawową
⬷ Rozdzielność majątkowa pełna
⬷ Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków

Przyszli małżonkowie (nupturienci) mogą jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego zdecydować, jaki będzie łączyć ich ustrój majątkowy.
W polskim prawie podstawowym ustrojem majątkowym pomiędzy małżonkami jest ustrój wspólności ustawowej.

Jeśli przyszli małżonkowie chcą inaczej uregulować stosunki majątkowe, muszą zawrzeć umowę majątkową małżeńską. Aby doszła ona do skutku, musi być zawarta w formie aktu notarialnego.

Jej sporządzenie może odbywać się wielokrotnie, a to wszystko za sprawą tego, że dysponują prawem do zmiany łączącego ich ustroju majątkowego. Intercyza jest najczęściej podpisywana przed zawarciem małżeństwa, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby zawarta została już w jego trakcie. Jednak co jest istotne, nie można jej zawrzeć z mocą wsteczną! Może być ona zmieniona albo rozwiązana - w razie tej drugiej możliwości w czasie trwania małżeństwa między małżonkami powstaje wspólność ustawowa, chyba że małżonkowie postanowili inaczej.

Często spotkać możemy się z powielaniem nieprawdziwych informacji, na skutek których powstały pewne mity odnośnie intercyzy, dlatego zanim ktoś Ci je przekaże, chcę Ci przedstawić kilka najważniejszych wiadomości, które musisz wiedzieć.

Przedmioty, które zostały nabyte “przed ślubem” - czyli przed powstaniem wspólności ustawowej, należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
„Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.”

Intercyza nie wpływa na prawo do dziedziczenia. Jak sama nazwa wskazuje, jest to modyfikacja ustawowego ustroju majątkowego małżeńskiego. Celem jest więc ukształtowanie relacji majątkowych małżonków za życia, a nie po śmierci.

A jeśli już do tego rozwodu dojdzie przez orzeczenie sądu, to warto wiedzieć, że nie zwalnia to małżonków ze zobowiązania względem siebie, jakim jest płacenie alimentów czy łożenie na utrzymanie rodziny. Rozdzielność majątkowa nie wpływa na obowiązek alimentacyjny wobec współmałżonka.

Intercyza to nie tylko “zabezpieczenie przed rozwodem”.
Warto zacząć od tego, że jest to ochrona majątku osobistego, zatem “czarno na białym” mamy określone składniki majątku będące własnością osobistą każdego z małżonków, dzięki czemu unikniemy zbędnych nieporozumień.W przypadku osób, które mają dzieci z poprzednich związków, intercyza może pomóc zabezpieczyć majątek, który ma być przekazany dzieciom, niezależnie od ewentualnych zmian.

Intercyza to również zabezpieczenie regulujące kwestie majątkowe w przypadku śmierci jednego z małżonków, co przyczynia się do ułatwienia procesu dziedziczenia, a przy tym uniknięciu rodzinnych sporów.

Może ona również pomóc w ustaleniu, jak będą traktowane długi jednego z małżonków. Może to być istotne w przypadku, gdy jeden z partnerów ma zobowiązania finansowe, które nie powinny wpływać na majątek drugiego.
W niektórych sytuacjach, takich jak małżeństwo z osobą, która prowadzi działalność gospodarczą, istnieje ryzyko, że działalność ta może nie przynieść oczekiwanych rezultatów. Intercyza może pomóc w zabezpieczeniu majątku drugiego małżonka przed ewentualnymi stratami finansowymi.

Na koniec tło historyczne czyli o tym jak ewoluowało pojęcie intercyzy:
⬷ W średniowieczu intercyza była często związana z kwestiami majątkowymi i dziedzicznymi. Małżeństwa były z reguły aranżowane, a intercyzy służyły do zabezpieczenia interesów rodzinnych. Kobiety w większości przypadków nie miały pełnej zdolności do czynności prawnych, więc intercyza była często zawierana przez mężczyzn w imieniu swoich żon. Społeczeństwo postrzegało intercyzę jako narzędzie do utrzymania majątku w obrębie rodzin, a nie jako sposób na zapewnienie równości.
⬷ W renesansie, gdy zaczęto kłaść większy nacisk na indywidualizm, intercyza zaczęła być postrzegana jako sposób na ochronę osobistych interesów w małżeństwie. Coraz więcej kobiet zyskiwało prawa do posiadania majątku, co sprawiło, że intercyzy zyskały na znaczeniu. W tym okresie zaczęto również dostrzegać rolę miłości w małżeństwie, co prowadziło do bardziej zrównoważonych umów.
⬷ W XVIII i XIX wieku, z rozwojem liberalizmu oraz ruchów na rzecz praw kobiet, intercyzy zaczęły być postrzegane jako forma zabezpieczenia osobistego. W tym czasie zyskały na popularności wśród zamożniejszych klas społecznych, gdzie małżeństwa były często związane z interesami finansowymi. Kobiety zaczęły domagać się większych praw majątkowych, co wpłynęło na treść intercyz.
⬷ W XX wieku, szczególnie po II wojnie światowej, intercyza zaczęła być postrzegana jako instrument umożliwiający partnerom w małżeństwie większą niezależność finansową. Wzrost ruchów feministycznych oraz zmiany w prawodawstwie dotyczące równości płci przyczyniły się do tego, że coraz więcej par decydowało się na zawarcie intercyzy. Społeczeństwo zaczęło dostrzegać ją jako sposób na ochronę obu stron, a nie tylko jako narzędzie do zabezpieczenia majątku.
⬷ W XXI wieku intercyza stała się znacznie bardziej powszechna i akceptowana społecznie. Wzrost liczby rozwodów oraz zmiany w strukturze rodzin sprawiły, że coraz więcej par decyduje się na ten krok. Intercyza jest postrzegana jako sposób na zabezpieczenie interesów obu partnerów, niezależnie od płci. Społeczeństwo zaczęło traktować intercyzy jako element zdrowych relacji, który może pomóc w uniknięciu konfliktów finansowych w przypadku rozstania.

Pojęcie intercyzy przeszło długą drogę - od narzędzia mającego służyć zabezpieczeniu majątkowych interesów rodowych, przez umowę, która chroniła osobiste interesy, aż po współczesne postrzeganie jej jako element równości i partnerskich relacji.

Podsumowywując w miłości, jak i w intercyzie, najważniejsze to znaleźć złoty środek!

Autorka: Kaja Sałata