Przemoc domowa
Rodzina powinna być miejscem bezpieczeństwa i wsparcia dla każdego z nas, niestety rzeczywistość często bywa inna. W wielu domach występuje zjawisko przemocy, które przejawia się w różnorodny sposób i dotyka najbliższych. Przemoc domowa to nie tylko fizyczne krzywdzenie, ale także psychiczne, emocjonalne czy ekonomiczne nękanie, które może mieć poważne konsekwencje dla ofiar. Ważne jest, aby rozpoznać te sygnały i podjąć działania w celu ich zapobiegania oraz wsparcia osób dotkniętych tym problemem.
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej (Dz. U. z 2024, poz. 1673 z późn. zm.) określa zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej i zasady postępowania wobec osób doznających przemocy domowej jak i stosujących przemoc domową. Przepisy ustawy stosuje się także w przypadku zagrożenia przemocą domową oraz w przypadku podejrzenia stosowania przemocy domowej.
CZYM JEST PRZEMOC DOMOWA?
Należy przez to rozumieć jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, wykorzystujące przewagę fizyczną, psychiczną lub ekonomiczną, naruszające prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy domowej, w szczególności:
a) narażające tę osobę na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia lub mienia,
b) naruszające jej godność, nietykalność cielesną lub wolność, w tym seksualną,
c) powodujące szkody na jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące u tej osoby cierpienie lub krzywdę,
d) ograniczające lub pozbawiające tę osobę dostępu do środków finansowych lub możliwości podjęcia pracy lub uzyskania samodzielności finansowej,
e) istotnie naruszające prywatność tej osoby lub wzbudzające u niej poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, w tym podejmowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej
FORMY PRZEMOCY
Przemoc fizyczna - naruszenie nietykalności cielesnej obejmuje różnorodne formy agresji, takie jak bicie, popychanie czy duszenie. Te działania są nie tylko nieakceptowalne, ale również stanowią poważne wykroczenie przeciwko prawu i godności drugiego człowieka.
Przemoc seksualna - wszelkie działania o charakterze seksualnym, które są wymuszone na osobie bez jej zgody. Może obejmować różne formy, takie jak:
1. Gwałt - przemoc seksualna, która polega na zmuszeniu kogoś do stosunku seksualnego siłą lub groźbą.
2. Molestowanie seksualne - niepożądane zachowania o podłożu seksualnym, które mogą obejmować komentarze, dotyk, czy inne formy nękania.
3. Zmuszenie do czynności seksualnych - sytuacje, w których osoba jest przymuszana do wykonania określonych działań seksualnych.
4. Wykorzystywanie seksualne - sytuacje, w których ofiara jest wykorzystywana w celach seksualnych, często w kontekście władzy lub manipulacji.
Ale może to być także karanie brakiem zbliżeń, obojętnością, oziębłością seksualną.
Przemoc psychiczna - naruszenie godności osobistej, poniżanie, szantażowanie, kontrolowanie oraz izolowanie to działania, które stanowią poważne naruszenie praw człowieka i mogą prowadzić do długotrwałych skutków psychologicznych. Takie zachowania są szczególnie szkodliwe w relacjach międzyludzkich, w tym w związkach osobistych, rodzinnych czy zawodowych.
Przemoc ekonomiczna/materialna - to forma przemocy, która polega na kontrolowaniu lub ograniczaniu dostępu osoby do zasobów finansowych, co ma na celu podporządkowanie jej woli sprawcy. Może występować w różnych kontekstach, w tym w relacjach partnerskich, rodzinnych czy zawodowych.
ŹRÓDŁA PRZEMOCY W RODZINIE
Doświadczanie przemocy w dzieciństwie - osoby, które stosują przemoc, często powielają wzorce wyniesione z własnego dzieciństwa. Ich młodzieńcze życie było zazwyczaj zdominowane przez relacje, w których występowały zarówno osoby krzywdzone, jak i krzywdzące. W takim kontekście przemoc stawała się najskuteczniejszym narzędziem oddziaływania na innych. W rezultacie, osoby te funkcjonują w przekonaniu, że taki model zachowań zapewnia prawidłowy rozwój dzieci. Postrzegają przemoc jako „element niezbędny do właściwego funkcjonowania rodziny, który zapewnia porządek, szacunek i dyscyplinę”.
Normy społeczne i kulturowe - w wielu środowiskach przemoc fizyczna i psychiczna, a także stosowanie kar cielesnych wobec dzieci, wciąż są akceptowane. Istnieje społeczne przyzwolenie na tego typu zachowania w relacjach międzyludzkich, co znajduje odzwierciedlenie w tzw. "żartobliwych" powiedzeniach i przysłowiach. Takie wyrażenia często stanowią usprawiedliwienie dla osób stosujących przemoc, a niekiedy nawet uzasadniają ich działania.
Niestety, wciąż pokutuje przekonanie, że przemoc w rodzinie jest wyłącznie sprawą prywatną, a każda interwencja ze strony służb, takich jak policja czy pomoc społeczna, postrzegana jest jako ingerencja mogąca prowadzić do rozpadu rodziny.
Używanie substancji psychoaktywnych - alkohol, narkotyki, leki – wszystkie te środki psychoaktywne mają znaczny wpływ na organizm człowieka, a ich stosowanie zwiększa także występowanie przemocy w rodzinie. Człowiek pod ich wpływem ogranicza kontrolę nad swoim zachowaniem, z większym prawdopodobieństwem reaguje gniewem i złością. Dodatkowo środki te wpływają na zaburzenie oceny sytuacji i mogą powodować błędną interpretację zachowań innych osób.
W rodzinach z problemem alkoholowym przemoc domowa występuje znacznie częściej. Alkohol może sprzyjać stosowaniu przemocy bądź ją zaostrzać z uwagi na fakt, iż ,,usypia on wewnętrzne hamulce”. Ze statystyk policyjnych dotyczących procedury ,,Niebieska Karta” wynika, że około 50% sprawców w chwili interwencji było pod wpływem alkoholu.
POMOC I WSPARCIE
Gmina: Na szczeblu gminy opracowywany i realizowany jest Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy Domowej oraz Ochrony Ofiar Przemocy Domowej. Ten program skupia się na działaniach na poziomie lokalnym, tj. najbliższym mieszkańcom.
Powiat: Na szczeblu powiatu realizowany jest Powiatowy Program Przeciwdziałania Przemocy Domowej oraz Ochrony Ofiar Przemocy Domowej. Program ten koncentruje się na działaniach na szerszym obszarze, obejmującym kilka gmin.
Województwo: Na szczeblu wojewódzkim realizowany jest Wojewódzki Program Przeciwdziałania Przemocy Domowej. Ten program ma na celu koordynację działań na poziomie całego województwa.
NIEBIESKA KARTA
Co to jest Niebieska Karta?
Niebieska Karta to procedura, na którą składają się czynności podejmowane przez przedstawicieli różnych instytucji i podmiotów, które są zobowiązane do reagowania, w związku z podejrzeniem przemocy domowej. Ma ona na celu zapewnić bezpieczeństwo potencjalnym ofiarom przemocy ze strony najbliższych.
Niebieska Karta umożliwia:
● zapewnianie ochrony i udzielanie pomocy ze strony powołanych do takich działań instytucji,
● prowadzenie zajęć korekcyjno-edukacyjnych z osobami stosującymi przemoc w rodzinie,
● podnoszenie świadomości społecznej na temat przyczyn i skutków przemocy domowej,
● przekazywanie informacji o możliwościach udzielania pomocy i jej formach.
PROCEDURA NIEBIESKIEJ KARTY
https://images.app.goo.gl/toacgtCUP1JULoV47
RZĄDOWY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY DOMOWEJ
Do najważniejszych rozwiązań Programu należą m.in.:
● podniesienie świadomości społecznej związanej z przeciwdziałaniem przemocy domowej;
● rozwój, wzmocnienie i upowszechnienie działań profilaktycznych dotyczących przeciwdziałania przemocy domowej;
● podniesienie jakości usług świadczonych na rzecz osób zagrożonych bądź doznających przemocy domowej;
● zwiększenie dostępności do pomocy specjalistycznej dla osób, które doświadczają przemocy domowej;
● zintensyfikowanie i podniesienie jakości działań w stosunku do osób stosujących przemoc domową oraz podniesienie kwalifikacji i wzrost kompetencji osób, które zajmują się świadczeniem usług dla osób zagrożonych i doznających przemocy domowej.
OŚRODKI POMOCY SPOŁECZNEJ
W Polsce miejscami, które systemowo zajmują się pomocą ofiarom przemocy, są gminne i miejskie ośrodki pomocy społecznej (OPS) właściwe dla miejsca zamieszkania, świadczy pomoc wszystkim osobom legalnie przebywającym na terytorium Polski. Ośrodki pomocy działają głównie wtedy, gdy przemoc została już zgłoszona, np. jeżeli rodzina została objęta procedurą Niebieskiej Karty. Osoba doświadczająca przemocy do ośrodka może zgłosić się także samodzielnie.
FUNDACJA DAJEMY DZIECIOM SIŁĘ
Świadczy pomoc dzieciom do 18. r.ż., które doświadczyły przemocy lub wykorzystywania seksualnego albo uczestniczą w procedurach karnych w charakterze pokrzywdzonego lub świadka. Pomaga również niekrzywdzącym rodzicom lub opiekunom. Do centrum zgłaszać mogą się dzieci i rodzice, którzy podejrzewają, że podopiecznemu dzieje się krzywda.
Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę - Site
SPECJALISTYCZNE OŚRODKI WSPARCIA DLA OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE
https://www.gov.pl/web/rodzina/baza-kontaktowa-specjalistyczne-osrodki-wsparcia-dla-ofiar-przemocy
OGÓLNOPOLSKIE POGOTOWIE DLA OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE „NIEBIESKA LINIA” INSTYTUTU PSYCHOLOGII ZDROWIA
W Niebieskiej Linii oferowana jest pomoc dla osób pokrzywdzonych różnego rodzaju przestępstwami, a także dla ich rodzin i świadków tego typu zdarzeń. Szczególnym i realizowanym od wielu lat obszarem pomocy jest przeciwdziałanie przemocy w rodzinie i edukacja w tym zakresie. W placówkach można skorzystać z indywidualnych konsultacji psychologicznych, psychiatrycznych i prawnych, organizowane są również grupy wsparcia, terapeutyczne i edukacyjne, a także warsztaty i treningi rozwojowe.
PODSUMOWANIE
Przemoc domowa to poważny problem społeczny, który dotyka wielu osób w różnych środowiskach. Wspieranie ofiar, edukacja społeczeństwa oraz budowanie systemów wsparcia są kluczowe w walce z tym zjawiskiem. Każdy z nas ma rolę do odegrania – od zgłaszania niepokojących sytuacji po oferowanie wsparcia osobom w potrzebie. Tylko poprzez współpracę i zaangażowanie możemy stworzyć bezpieczniejsze i bardziej empatyczne otoczenie. Pamiętajmy, że przemoc w rodzinie to nie tylko sprawa ofiary, ale całej społeczności, która ma obowiązek reagować i działać na rzecz zmian. Wspólnie możemy przełamać milczenie i zbudować świat, w którym każdy ma prawo czuć się bezpiecznie i godnie.
Autorka: Aleksandra Malewska
Dodaj komentarz