Walka z dezinformacją w sieci

Dezinformacja w internecie stała się jednym z poważniejszych wyzwań współczesnych społeczeństw. W ciągu ostatnich lat, wraz z dynamicznym rozwojem mediów społecznościowych, pojęcie dezinformacji i fałszywych informacji weszło do powszechnego obiegu. Zjawisko to nie tylko zagraża integralności informacji, ale również ma poważne konsekwencje społeczne, polityczne i prawne. Dlatego administracja publiczna, w tym instytucje odpowiedzialne za przestrzeganie prawa, musi stawić czoła temu problemowi, wykorzystując nowoczesne narzędzia prawne w walce z dezinformacją.

1. Dezinformacja jako zagrożenie dla porządku publicznego i praworządności

Dezinformacja w internecie to nie tylko fałszywe informacje, ale także manipulacje, które mogą prowadzić do destabilizacji społecznej, politycznej i gospodarczej. W szczególności dezinformacja może wpływać na:

• Wybory i procesy demokratyczne – fałszywe informacje mogą manipulować opinią publiczną, zmieniając wyniki wyborów lub podważając zaufanie do instytucji demokratycznych.
• Bezpieczeństwo publiczne – dezinformacja na temat zagrożeń zdrowotnych (np. podczas pandemii COVID-19) może prowadzić do paniki społecznej lub zagrażać zdrowiu obywateli.
• Podważanie autorytetów i instytucji – dezinformacja może wpływać na reputację instytucji państwowych, służb porządkowych, czy organizacji międzynarodowych, prowadząc do utraty zaufania społecznego.

Z tego względu, walka z dezinformacją staje się obowiązkiem administracji publicznej. Skuteczne przeciwdziałanie wymaga zastosowania odpowiednich narzędzi prawnych, które będą w stanie szybko reagować na rozprzestrzenianie się fałszywych informacji.

2. Instrumenty prawne w walce z dezinformacją

Regulacje krajowe: Ustawa o zwalczaniu dezinformacji
W Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach, wprowadzono szereg ustaw mających na celu walkę z dezinformacją. Przykładem jest Ustawa o zwalczaniu dezinformacji, która wprowadza przepisy umożliwiające szybsze i bardziej efektywne reagowanie na rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji w internecie. Zgodnie z tą ustawą, organy administracji publicznej mogą:

• Zlecać usunięcie lub blokowanie dezinformujących treści przez dostawców usług internetowych, w tym właścicieli mediów społecznościowych.
• Nakładać kary finansowe na podmioty, które systematycznie nie reagują na rozprzestrzenianie się fałszywych informacji.
• Wprowadzać nakazy publikacji sprostowań przez osoby, które szerzą dezinformację.

Zgodnie z tą ustawą, władze państwowe mają możliwość szybkiego interweniowania, jednak cały proces wymaga zachowania równowagi między walką z dezinformacją a wolnością słowa.

Dyrektywa UE o przeciwdziałaniu dezinformacji
Na poziomie Unii Europejskiej powstała Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie przeciwdziałania dezinformacji (ang. "Digital Services Act" - DSA), która nakłada obowiązki na platformy internetowe w zakresie monitorowania treści oraz odpowiedzialności za publikowane informacje. Nowe regulacje wymagają, by serwisy takie jak Facebook, Google czy YouTube wdrożyły systemy automatycznego wykrywania dezinformacji oraz skutecznie reagowały na podejrzane treści. Celem tych przepisów jest:

• Zwiększenie transparentności działań platform internetowych.
• Przeciwdziałanie manipulacjom algorytmicznym, które mogą promować dezinformacyjne treści.
• Wspieranie współpracy między państwami członkowskimi w zakresie wymiany informacji na temat rozprzestrzeniania dezinformacji.

c) Prawo ochrony danych osobowych i prywatności
Również RODO (Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych) stanowi ważne narzędzie w walce z dezinformacją. Ochrona prywatności użytkowników sieci ma istotne znaczenie, zwłaszcza w przypadku manipulacji danymi osobowymi w celu szerzenia fałszywych informacji. Administracja publiczna ma możliwość interweniowania w przypadku wykorzystywania danych osobowych do rozprzestrzeniania dezinformacji lub manipulacji.

3. Rola administracji publicznej w przeciwdziałaniu dezinformacji
Walka z dezinformacją nie polega wyłącznie na wprowadzaniu nowych regulacji prawnych. Kluczową rolę odgrywa administracja publiczna, która musi aktywnie monitorować sytuację w internecie, współpracować z sektorem prywatnym (szczególnie z platformami internetowymi) oraz edukować społeczeństwo. Rola administracji publicznej w tym zakresie obejmuje:
Monitoring treści w internecie – stworzenie specjalnych jednostek zajmujących się śledzeniem rozprzestrzeniania dezinformacji.

• Edukacja społeczna – prowadzenie kampanii informacyjnych, które uczulają obywateli na zagrożenia związane z dezinformacją, w tym nauka krytycznego myślenia i weryfikowania informacji.
• Współpraca międzynarodowa – dezinformacja to problem o globalnym zasięgu. Administracja publiczna musi współpracować z innymi państwami oraz organizacjami międzynarodowymi, by przeciwdziałać rozpowszechnianiu fałszywych informacji na dużą skalę.

4. Wyzwania związane z wprowadzaniem regulacji
Mimo wprowadzenia szeregu narzędzi prawnych, walka z dezinformacją w internecie wciąż stanowi ogromne wyzwanie. Kluczowe trudności to:

•  Równowaga między wolnością słowa a cenzurą – niezwykle ważne jest, by przepisy nie prowadziły do nieuzasadnionego ograniczania wolności wypowiedzi w internecie.
• Złożoność technologii – platformy internetowe oraz algorytmy sztucznej inteligencji, które są wykorzystywane do rozprzestrzeniania treści, są coraz bardziej skomplikowane, co utrudnia identyfikację dezinformacji.
• Współpraca z sektorem prywatnym – administracja publiczna musi współpracować z gigantami technologicznymi, którzy są odpowiedzialni za platformy internetowe. To wymaga skomplikowanych negocjacji i wypracowania wspólnych strategii.

Walka z dezinformacją to wyzwanie dla współczesnej administracji publicznej. Nowoczesne instrumenty prawne, takie jak ustawy krajowe, regulacje unijne oraz prawo ochrony danych osobowych, stanowią podstawę skutecznej reakcji na to zjawisko. Jednakże skuteczna walka z dezinformacją wymaga nie tylko odpowiednich regulacji, ale także współpracy międzynarodowej, zaangażowania instytucji publicznych oraz edukacji społecznej. To proces, który będzie się rozwijał, zatem administracja publiczna musi nieustannie dostosowywać swoje działania do nowych wyzwań, jakie stawia przed nią dynamicznie zmieniający się świat cyfrowy.

Autorka: Julia Lewandowska